KURS DOKUMENTALNY 2020 TYDZIEŃ 1 – Pomysł i Bohater

Pomysły jak to mówią leżą na ulicy… Szczególnie w dokumencie. Film dokumentalny można bowiem zrobić w zasadzie o wszystkim i o każdym. We vlogu JAK WYMYŚLIĆ POMYSŁ NA FILM mówię o kilku sposobach na poszukiwanie pomysłów na filmy, głównie dotyczących filmu fabularnego, ale do dokumentu też można je zastosować. Polecam zobaczenie tego vloga:

Powinieneś na początku spisać wszystkie pomysły i wybrać z nich jeden, taki który najbardziej poczujesz.

Na pierwszy film dokumentalny najlepiej pomysł oprzeć wokół wybrać jednego głównego bohatera i wokół niego osadzić cały film. Zrealizować tzw. portret dokumentalny, chyba najbardziej popularny gatunek w dokumencie. Mając bohatera z ciekawą historią masz film. Bohater, którego wybierzesz nie musi być Twoim przyjacielem, ale musi cię fascynować, bo musisz zdawać sobie sprawę, że możesz z nim spędzić nawet wiele lat, bo tyle robi się dobre dokumenty.

Jak znaleźć bohatera?

Czytanie, o którym mówię w powyższym vlogu przy myśleniu o dokumencie też się sprawdza – w przypadku dokumentu może bardziej trzeba przerzucić się na czytanie gazet, literatury reportażowej, ale jak mówił Herzog: „jeśli nie będziesz czytał nigdy nie zostaniesz filmowcem”. Po co czytać? Choćby po to, żeby znaleźć Twojego bohatera filmu właśnie. Prawdziwego człowieka, nie aktora, kogoś kto Cię zafascynuję ze względu na osobowość albo historię, która za tą osobą stoi.

Wyjście od Idei

Mogą być dwa rodzaje pomysłu na dokument i poszukiwanie bohatera: pomysł oparty na idei lub na osobie bohatera. Od idei wychodził Krzysztof Kieślowski w swoich filmach dokumentalnych np. chciał opowiedzieć o represyjności systemu w PRL i poszukiwał bohatera-służbisty – szukał wśród żołnierzy i policjantów, ale stwierdził, że to za mocne by było i zbyt oczywiste, dlatego w końcu wybrał bohatera pełniącego nieco inny zawód, ale bardzo zaangażowanego w pełnienie obowiązków i tak powstał film „Z punktu widzenia nocnego portiera”. Możecie go obejrzeć tutaj:

Większość filmów amerykańskich też wychodzi od idei: film o posiadaniu broni w USA („Zabawy z bronią”), film przemyśle porno („9 to 5”).

Osobiście zrobiłem tylko jeden film wychodząc od idei i było to „Moje 89 Pokolenie” (idea: film o pokoleniu urodzonych po 1989 r.). W tego typu filmach najpierw jest myśl i idea, o której chcę zrobić film a dopiero później poszukiwanie bohaterów. W powyższym przypadku poszukiwałem bohaterów przez internet, namawiając internautów do nadsyłania materiałów – tak to się odbywało można prześledzić:

Z nadesłanych materiałów wybrałem bohaterów, których uznałem za najciekawszych i takich, którzy mnie zafascynowali sami z siebie albo ich historia życiowa.

Wyjście od Bohatera

W drugim przypadku trafiamy po prostu na ciekawych bohaterów – czytamy o nich, słyszymy o nich od kogoś albo spotykamy osobiście.

W tym wypadku nie wychodzimy od idei tylko idziemy po prostu za bohaterem – obserwujemy go, patrzymy w jakich sytuacjach się znajduje i co w nich może być motywem dramaturgicznym. To filmy typu: „Joanna”, „Pierwszy Polak na Marsie”. Tak było w przypadku mojego filmu „Pielgrzym”, którego poznałem na spotkaniu.

Myśląc jakiego bohatera wybrać powinieneś odpowiedzieć sobie najpierw na pytanie kim Ty jesteś. Po co? Może choćby po to, aby w wybranym bohaterze opowiedzieć też swoją historię, może bohater powinien być podobny do Ciebie albo być Twoim odbiciem lustrzanym… Zwiążesz się z nim na długo, więc musisz wiedzieć, dlaczego wybierasz jego. Nie możesz myśleć o bohaterze jak o jakiejś sensacji, to musi być niemalże więź intymna – nie musisz go lubić, nie powinieneś go nienawidzić, ale też nie może on Ci być obojętny.

ĆWICZENIE 1.

• Weź kamerę lub nawet telefon komórkowy i nagraj przez 1 minutę siebie, odpowiedz na pytanie: Kim jesteś? Co kochasz? Czego nienawidzisz? O czym marzysz? Następnie obejrzyj to nagranie i zastanów się jaki bohater by do Ciebie pasował – jaki miałby podobne odpowiedzi albo zupełnie odwrotne? A może to Ty będziesz bohaterem? (o czym za chwilę)

Myśląc o bohaterze pomyśl nie tylko o nim jako o jednostce, ale także o tym, czy

No właśnie, powyższe ćwiczenie miało na celu pomóc Ci w wyborze bohatera – poznając siebie, będzie Ci łatwiej znaleźć bohatera przez, którego opowiesz też o sobie. A może stwierdzisz, że to Ty będziesz bohaterem? Ja zrealizowałem 2 filmy o sobie i swojej rodzinie: MAMA, TATA, BÓG I SZATAN oraz AGNIESZKI TU NIE MA, kolejne CUDA i BABCIA, WOŁYŃ, SYBERIA i JA są w developmencie (ten ostatni można wesprzeć tutaj: http://www.patronite.pl/pjrodan ).

Znam trochę ten temat, więc kilka słów o tym, co gdybyś zdecydował się opowiedzieć o sobie i swoich bliskich. Wówczas w większości przypadków znasz bohaterów – siebie, swoją rodzinę, przyjaciół. Możemy stwierdzić, co jest ciekawego w każdym z nich a także wymyślić idee jak o nich opowiedzieć. Film „Mama Tata Bóg i Szatan” starałem się oprzeć na zasadzie kontrastów obu bohaterów – to była idea, ale głównym celem było pokazanie ich i mnie w tej całej sytuacji.

Mogą zdarzyć się też sytuacje, że też wyjdziemy w stronę pomysłu zamiast od bohatera to od historii rodzinnej. Tak było w przypadku filmu „Agnieszki tu nie ma”, gdzie motorem napędowym było poszukiwanie przeze mnie siostry przyrodniej, która nie widziała swojego ojca i braci 29 lat. Bardziej interesowała mnie ta opowieść niż np. znów mój tata jako bohater… Zarówno mój tata jak i mój brat przyrodni służą opowiedzeniu historii Agnieszki a nie obserwacji ich życia. Oczywiście później proporcje bohater-opowieść się zmieniają – gdy już odnajduje Agnieszkę, skupiam się nie na historii tylko na nich – tacie i córce jako bohaterach filmu.

O dylematach związanych z bohaterami i kwestią etyczną możesz przeczytać także w moim poprzednim wpisie „Bohater w filmie dokumentalny”: <http://notatnikrezysera.pl/bohater-w-filmie-dokumentalnym-2>

Ciąg dalszy kursu dokumentalnego już za tydzień, gdzie omówię „Dokumentację tematu i bohaterów”. Zanim przejdziesz to lekcji za tydzień wykonaj następujące ćwiczenia:

ĆWICZENIA 2, 3, 4, 5:

• Znajdź bohatera – w poszukiwaniach wyjdź od idei o czym chcesz opowiedzieć film i pod nią szukaj bohatera
• Znajdź bohatera – wyjdź od osoby i historii, która jest z nią związana – zastanów się kto cię fascynuje, o kim chciałbyś zrobić film? Pomyśl o każdym – sąsiedzie, koledze, przyjaciółce, własnej rodzinie – nie myśl o znanych osobach, tylko raczej tych nie znanych, którzy warci są poznania
• Wybierz, który bohater a co za tym idzie film będzie ciekawszy. Musisz mieć jednego bohatera
• Opisz historię tego bohatera w kilku zdaniach, max pół strony

Jeśli chcesz możesz zamieścić tę historię w komentarzu poniżej – do niektórych z komentarzy odniosę się w następnej lekcji, która już za tydzień 🙂

KOLEJNA LEKCJA JUŻ ZA TYDZIEN, ale zapisz się na cały kurs, aby otrzymać dodatkowe materiały oraz móc uczestniczyć w webinarze – konsultacji online ze mną (osoby, które już wcześniej zapisały się przed kursem nie muszą robić tego ponownie):